HIẾN TẶNG MÔ, TẠNG: HIẾN TẶNG SỰ SỐNG
1. Ai có thể hiến tạng?
Bất kỳ Ai từ đủ mười tám tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, không giới hạn giới tính, tín ngưỡng đều có quyền hiến tặng mô, bộ phận cơ thể của mình khi còn sống hoặc hiến sau khi chết, chết não và hiến xác.
Pháp luật quy định người từ đủ 18 tuổi trở lên, có đầy đủ năng lực hành vi dân sự có quyền hiến mô, tạng bộ phận cơ thể của mình khi còn sống hoặc sau khi chết. (Điều 5 Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác).
Như vậy, pháp luật không quy định bắt buộc phải có sự đồng ý của cha mẹ trong đơn đăng ký hiến tặng, tuy nhiên khuyến khích có sự đồng ý của gia đình vì trong trường hợp nếu đăng ký hiến tặng mô, tạng sau khi chết, chết não mà gia đình không biết sẽ khó khăn trong việc báo tin cho cơ sở y tế hoặc tránh sự phản đối của gia đình trong trường hợp hiến khi còn sống hoặc sau khi chết, chết não, làm cho không thực hiện được ý nguyện hiến tặng của mình.
Ghép mô, tạng là gì?
Ghép mô, tạng là một trong những thành tựu quan trọng của ngành y tế trong việc chữa bệnh, đặc biệt đối với các bệnh nhân mắc bệnh mạn tính, hiểm nghèo do các mô, tạng bị suy giảm chức năng và không hồi phục được như suy thận mãn, suy gan, suy tim, suy tuỷ, hỏng giác mạc...
Ghép tạng là phương pháp điều trị cuối cùng và hiệu quả cho người bệnh suy tạng giai đoạn cuối bằng cách lấy tạng của người hiến để ghép cho người bệnh. Ngoài thận và gan có thể hiến tặng khi người hiến còn sống, hầu hết các mô và tạng khác chỉ được lấy và ghép cho người bệnh khi người hiến mô, tạng đã chết, chết não
Ai có thể tham gia vào danh sách hiến tặng mô, bộ phận cơ thể người (tạng) tiềm năng?
- Bất ký Ai đủ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ đều có quyền hiến tặng mô, tạng khi còn sống hoặc đăng ký vào danh sách hiến tặng mô, tạng tiềm năng (Hiến tặng sau khi chết, chết não).
- Những người cao tuổi đều có thể hiến tặng một phần mô, tạng và giác mạc sau khi chết, chết não.
- Đừng bao giờ nghĩ mình không đủ sức khỏe hoặc quá già để đăng ký hiến tặng mô, tạng sau khi chết, chết não.
2. Hiến tạng để làm gì?
Nhu cầu ghép mô, tạng ở Việt Nam là rất lớn, cả nước hiện có khoảng 6.000 người bị suy thận mạn cần được ghép thận. Về ghép gan, chỉ tính tại một số bệnh viện lớn ở Hà Nội đã có trên 1.500 người có chỉ định ghép gan. Hiện cả nước có khoảng 300.000 người mù do các bệnh lý giác mạc và trên 6.000 người đang chờ được ghép giác mạc và hàng trăm người chờ được ghép tim, phổi...
Ghép tạng là phương pháp điều trị cuối cùng và hiệu quả cho người bệnh suy tạng giai đoạn cuối bằng cách lấy tạng của người hiến để ghép cho người bệnh. Ngoài thận và gan có thể hiến tặng khi người hiến còn sống, hầu hết các mô và tạng khác chỉ được lấy và ghép cho người bệnh khi người hiến mô, tạng đã chết, chết não.
Theo GS.TS Trần Ngọc Sinh, Trưởng bộ môn Tiết niệu học, bệnh viện Đại học Y Dược, TPHCM (nguyên Trưởng khoa Tiết niệu bệnh viện Chợ Rẫy) cho biết: “Với những bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối, việc chạy thận nhân tạo có thể giúp kéo dài thời gian chờ đợi để được ghép. Nhưng với những bệnh nhân bị bệnh u gan, xơ gan, thời gian sống chỉ còn tính bằng tháng nên nhiều trường hợp đã không thể chờ nguồn tạng cho”.
Một người chết não hiến tạng có thể cứu sống cho hơn 10 người khác.
3. Cơ quan nào điều phối việc hiến, lấy, ghép mô, tạng của Việt Nam
Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người (Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia) là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Y tế, được Thủ tướng Chính phủ ra quyết định thành lập có nhiệm vụ chính trong việc điều phối việc lấy, ghép mô, tạng để cứu chữa người bệnh theo đúng quy định của pháp luật và đạo đức.
4. Làm thế nào để đăng ký hiến mô, tạng hoặc hiến xác? Những cơ sở nào được phép lấy và ghép mô, tạng?
4.1. Nếu một người muốn đăng ký hiến mô, tạng trước hoặc sau khi chết, chết não, Người hiến có thể đến bất kỳ cơ sở y tế nào gần nhất bày tỏ ý nguyện đó. Cơ sở y tế đó sẽ có trách nhiệm tiếp nhận thông tin và báo về Trung tâm điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người-Bộ Y tế để thông tin đến cơ sở y tế có chức năng phù hợp tiếp nhận đơn đăng ký hiến mô, tạng của người muốn hiến và hoàn tất các thủ tục pháp lý, tư vấn, cấp thẻ đăng ký hiến mô, tạng (hiến sau khi chết), hiến xác cho người đăng ký hiến.
4.2. Hoặc người hiến có thể trực tiếp tới cơ sở y tế có chức năng lấy, ghép mô, tạng để đăng ký hiến (khi còn sống hoặc sau khi chết):
• Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức
• Bệnh viện Quân Y 103
• Bệnh viện Nhi Trung ương
• Bệnh viện Bạch Mai
• Bệnh viện 198 - Bộ Công an
• Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn
• Bệnh viện Trung ương Huế
• Bệnh viện Đa khoa Đà Nẵng
• Bệnh viện Chợ Rẫy
• Bệnh viện Nhi đồng 2
• Bệnh viện Nhân dân Gia Định
• Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh
• Bệnh viện Nhân dân 115
• Bệnh viện Đa khoa Kiên Giang
4.3. Nếu người hiến muốn đăng ký hiến mô, thì có thể liên hệ trực tiếp đến một trong các ngân hàng mô sau:
• Ngân hàng Giác mạc-Bệnh viện Mắt Trung ương
• Trung tâm mô, phôi - Đại học Y Hà Nội
• Ngân hàng Mô của Bệnh viện Bỏng Lê Hữu Trác
• Đại học Y Phạm Ngọc Thạch
• Ngân hàng tế bào gốc: Mekophar
4.4. Nếu người hiến muốn đăng ký hiến xác thì có thể liên hệ trực tiếp đến một trong các trường đại học y để đăng ký hiến xác:
• Đại học Y Hà Nội;
• Đại học Y Thái Nguyên;
• Đại học Y Thái Bình;
• Đại học Y Hải Phòng;
• Học viện Quân Y: Bộ môn Giải phẫu;
• Đại học Y Huế: Bộ môn Giải phẫu;
• Đại học Y Tây Nguyên;
• Đại học Y Cần Thơ: Bộ môn Giải phẫu;
• Đại học Y dược TP HCM: Bộ môn Giải phẫu;
• Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch: Bộ môn giải phẫu.
4.5. Ngoài ra, Người hiến có thể liên hệ trực tiếp với Trung tâm điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người-Bộ Y tế (Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia) để được tư vấn, hỗ trợ trực tiếp và điều phối đến cơ sở y tế phù hợp có chức năng tiếp lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người.
5. Quyền lợi của người hiến tạng?
5.1. Quyền lợi của người hiến mô?
- Người đã hiến mô (khi còn sống) được chăm sóc, phục hồi sức khoẻ miễn phí ngay sau khi thực hiện việc hiến mô tại cơ sở y tế.
- Người hiến mô sau khi chết (giác mạc): Người hiến giác mạc sẽ được tôn vinh, gia đình người hiến giác mạc sẽ được trao tặng bằng ghi nhận nghĩa cử cao đẹp. Thân nhân người hiến tặng giác mạc sẽ được ưu tiên trong khám, chữa mắt và đặc biệt được ưu tiên ghép giác mạc trong trường hợp họ bị mắc bệnh về giác mạc và cần phải ghép thay thế.
5.2. Quyền lợi của người hiến tạng khi còn sống?
- Được chăm sóc, phục hồi sức khoẻ miễn phí ngay sau khi thực hiện việc hiến tạng tại cơ sở y tế và được khám sức khỏe định kỳ miễn phí.
- Được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí.
- Được ưu tiên ghép mô, tạng khi có chỉ định ghép của cơ sở y tế.
- Được tặng Kỷ niệm chương vì sức khỏe nhân dân.
5.3. Quyền lợi của người hiến tạng sau khi chết, chết não, hiến xác?
Người đã hiến tạng sau khi chết, chết não, hiến xác được truy tặng Kỷ niệm chương vì sức khỏe nhân dân.
6. Ý nghĩa của việc hiến tạng khi còn sống và sau khi chết?
- Đối với người bệnh theo số liệu thống kê hàng năm có hàng ngàn người bị suy thận mãn phải chạy thận nhân tạo, mỗi bệnh nhân tiêu tốn một khoản tiền vô cùng lớn cho chạy thận nhân tạo, kèm theo đó là hệ quả của việc truyền máu như lây nhiễm HIV, viêm gan B… Đặc biệt là những người mắc những bệnh về gan, tim mạch, nếu không có tạng thay thế kịp thời sẽ nguy hiểm đến tính mạng.
- Một người hiến tặng mô, tạng cho những người bị bệnh thì đó không chỉ là một món quà vô giá mà còn là cơ hội mang lại sự sống cuối cùng cho những người đang bị suy tạng giai đoạn cuối cần phải thay thế tạng, vì vậy món quà đó phải được trao một cách công bằng cho tất cả mọi người, không phân biệt giàu nghèo vì ai cũng có quyền được sống, quyền được chữa bệnh, pháp luật quy định và thiết lập sự bình đẳng đó.
- Người khi còn sống có thể hiến: 01 lá gan hoặc một phần của lá gan; 01 quả thận, da, xương...
- Một người chết/chết não có thể hiến được các mô, tạng sau: 01 quả Tim, 02 lá Gan, 02 quả Thận, 01 Tụy, 02 lá phổi, 02 giác mạc, da, xương, gân, sụn…
7. Trường hợp nào bị cấm hiến, lấy, ghép tạng?
- Theo quy định tại điều 5 của Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác thì chỉ những người từ đủ mười tám tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ có quyền hiến mô, bộ phận cơ thể của mình khi còn sống, sau khi chết và hiến xác. Như vậy, nếu không đủ các điều kiện trên, sẽ bị nghiêm cấm hiến, lấy và ghép tạng.
- Bên cạnh đó, việc hiến tặng mô, tạng còn phải bảo đảm nguyên tắc sau:
+ Tự nguyện đối với người hiến, người được ghép.
+ Vì mục đích nhân đạo, chữa bệnh, giảng dạy hoặc nghiên cứu khoa học.
+ Không nhằm mục đích thương mại.
+ Giữ bí mật về các thông tin có liên quan đến người hiến, người được ghép, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.
- Ngoài ra, việc hiến, lấy, ghép tạng còn phải tuân thủ quy định tại Điều 11 (Các hành vi bị nghiêm cấm) của Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác như:
+ Lấy trộm mô, bộ phận cơ thể người; lấy trộm xác.
+ Ép buộc người khác phải cho mô, bộ phận cơ thể người hoặc lấy mô, bộ phận cơ thể của người không tự nguyện hiến.
+ Mua, bán mô, bộ phận cơ thể người; mua, bán xác.
+ Lấy, ghép, sử dụng, lưu giữ mô, bộ phận cơ thể người vì mục đích thương mại.
+ Lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới mười tám tuổi.
+ Ghép mô, bộ phận cơ thể của người bị nhiễm bệnh theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định.
+ Cấy tinh trùng, noãn, phôi giữa những người cùng dòng máu về trực hệ và giữa những người khác giới có họ trong phạm vi ba đời.
+ Quảng cáo, môi giới việc hiến, nhận bộ phận cơ thể người vì mục đích thương mại.
+ Tiết lộ thông tin, bí mật về người hiến và người được ghép trái với quy định của pháp luật.
+ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để làm sai lệch kết quả xác định chết não.
8. Lợi ích của việc ghép tạng
Nhu cầu ghép tạng ở Việt Nam là rất lớn. Với số dân hơn 85 triệu người, trong khi đó có khoảng 6.000 người bị suy thận mạn cần được ghép thận, trên 1.500 người có chỉ định ghép gan (chỉ tính riêng tại một số bệnh viện lớn ở Hà Nội), khoảng 300.000 người mù do các bệnh lý giác mạc và trên 6.000 người đang chờ được ghép giác mạc và hàng trăm người chờ được ghép tim, phổi..., đi kèm theo đó, không chỉ là gánh nặng cho chừng đó gia đình, người thân của những người bệnh đang sống trong những hoàn cảnh vô cùng khó khăn, tật bệnh... mà còn là trách nhiệm và nghĩa vụ của cộng đồng, xã hội và ngành y tế phải nỗ lực ưu tiên chăm sóc, cứu chữa tận cùng người bệnh.
Do vậy, nếu có đủ mô, tạng để ghép thì đó chính là món quà vô giá, quà tặng hồi sinh cuộc sống cho những người bệnh, là niềm vui, hạnh phúc cho gia đình người bệnh nói riêng và còn là sự giảm gánh nặng cho cộng đồng, xã hội và ngành y tế.
9. Cơ sở pháp lý của việc hiến, lấy, ghép mô, tạng và hiến, lấy xác?
- Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác ngày 29/11/2006.
- Luật Thi đua, Khen thưởng ngày 26/11/2003 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua, Khen thưởng ngày 14/6/2005 và các văn bản hướng dẫn thi hành.
- Nghị định số 56/2008/NĐ-CP ngày 29/4/2008 của Chính phủ quy định về tổ chức, hoạt động của ngân hàng mô và Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người.
- Quyết định số 2002/QĐ-TTg ngày 10/11/2011 của Thủ tướng Chính về việc thành lập Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người trực thuộc Bộ Y tế.
- Thông tư liên tịch số 09/2009/TTLT-BYT-BTC ngày 14/8/2009 của Bộ Y tế, Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện bảo hiểm y tế.
- Thông tư liên tịch số 24/2014/TTLT-BYT-BTC ngày 14/7/2014 của Bộ Y tế, Bộ Tài chính sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư liên tịch số 09/2009/TTLT-BYT-BTC ngày 14/8/2009 của Bộ Y tế, Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện bảo hiểm y tế.
- Thông tư số 23/2001/TT-BYT ngày 22/11/2001 hướng dẫn tạm thời việc tự nguyện hiến thi thể sau khi chết và việc tiếp nhận, bảo quản, sử dụng thi thể trong các Trường đại học Y.
- Thông tư số 20/2011/TT-BYT ngày 06/6/2012 của Bộ Y tế hướng dẫn công tác Thi đua, Khen thưởng trong ngành Y tế.
- Quyết định số 35/2007/QĐ-BYT ngày 05/10/2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành "Quy định về điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân sự đối với cơ sở tiếp nhận và bảo quản xác của người hiến".
- Quyết định số 43/2006/QĐ-BYT ngày 29/12/2006 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Quy trình kỹ thuật ghép thận từ người cho sống và Quy trình kỹ thuật ghép gan từ người cho sống.
- Quyết định số 32/2007/QĐ-BYT ngày 15/8/2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế về viêc ban hành Quy định tiêu chuẩn lâm sàng, tiêu chuẩn cận lâm sàng và các trường hợp không áp dụng các tiêu chuẩn lâm sàng để xác định chết não.
- Quyết định số 35/2007/QĐ-BYT ngày 5/10/2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Quy định điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân sự đối với cơ sở tiếp nhận và bảo quản xác của người hiến.
- Quyết định số 03/2008/QĐ-BYT ngày 01/2/2008 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Quy định điều kiện về tổ chức nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị và hồ sơ, thủ tục cấp giấy phép hoạt động của Ngân hàng mô.
- Quyết định số 06/2008/QĐ-BYT ngày 14/2/2008 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Quy định tổ chức và hoạt động của Hội đồng tư vấn lấy, ghép bộ phận cơ thể không tái sinh ở người sống.
- Quyết định số 07/2008/QĐ-BYT ngày 14/2/2008 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành các mẫu đơn tự nguyện hiến, hủy đăng ký hiến mô, bộ phận cơ thể ở người sống, sau khi chết và hiến xác; các mẫu thẻ đăng ký hiến mô, bộ phận cơ thể người sau khi chết và hiến xác.
- Quyết định số 08/2008/QĐ-BYT ngày 14/2/2008 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Quy định điều kiện đối với cơ sở y tế lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và trình tự, thủ tục cho phép cơ sở y tế hoạt động.
- Quyết định số 13/2008/QĐ-BYT ngày 12/3/2008 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Hướng dẫn tư vấn, kiểm tra sức khỏe cho người đăng ký hiến mô, bộ phận cơ thể ở người sống, hiến mô, bộ phận cơ thể ở người sau khi chết và người đăng ký hiến xác.
- Quyết định số 3049/QĐ-BYT ngày 21/8/2013 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Điều lệ Tổ chức và hoạt động của Trung tâm Điều phối quốc gia về GBPCTN.
- Quyết định số 2249/QĐ - BYT ngày 26/6/2013 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc thành lập Ban chỉ đạo Quốc gia về Hiến, ghép mô, bộ phận cơ thể người.
Hàng ngày, hàng giờ đang có rất nhiều người bệnh chờ đợi được ghép mô, tạng để được cứu sống.
Đăng ký hiến và hiến tặng mô, tạng hôm nay là trao tặng cơ hội mang lại sự sống cho hàng ngàn người bệnh.
Địa chỉ tư vấn và đăng ký hiến tặng mô, tạng:
- Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người: 40 Tràng Thi, Hoàn Kiếm, Hà Nội:
Tel: 04.39386692-04 39386693/091.50.60.550
Email: gheptang@vncchot.com
- Ngân hàng Mắt-Bệnh viện Mắt Trung ương: 85 Bà Triệu, Hà Nội
Tel: 04.39454799; Email: info@vnio-eyebank.org.vn
- Tổng đài: 04-1080
- Tư vấn miễn phí: 1800 54 54 94
- Hội chữ thập đỏ địa phương và Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam: 82 Nguyễn Du, Hà Nội: 04.38229971
Đơn vị điều phối ghép các bộ phận cơ thể người-Bệnh viện Chợ Rẫy
Tel: 08.39560139/0838554137-184; 0913677016
Email: dieuphoigheptangbvcr@gmail.com
Không có nhận xét nào